Muaūpoko

Nō Wikipedia Māori
Muaūpoko
He wāhanga o Kurahaupō

Ko Waipunahau
Rohe: Manawatū
Waka: Kurahaupō
Maunga: Tararua
Moana: Waipunahau
Awa: Manawatū
Tohutoro matua: Rārangi Iwi-Hapū

Ko Muaūpoko tētahi o ngā iwi o Kurahaupō waka, kei Horowhenua, kei Manawatū e noho ana.

Te pūtake o te iwi[takatā | takatā pūtake]

Ko Ngāi Tara te ingoa tawhito o Muaūpoko, mō tō rātou tupuna, mō Tara. Ko Tara te tama a Whātonga, te kaihautū o te waka Kurahaupō; ko Hotuwaipara tana wahine. I mua tata i te putanga mai o Tara ki te ao, ka tū te tara ika ki te koikara o Hotuwaipara, ā, ka tapaina te ingoa o tā rāua tama ko Tara. Nō te hekenga o te iwi i te Te Matau-a-Māui ka ahu atu rātou ki Te Whanga-nui-a-Tara noho ai. I taua wā, hei tohu ko rātou te hunga e noho ana ki te ūpoko tonu o Te Ika-a-Māui, ka tapaina te ingoa o te iwi ko Muaūpoko kē.

Te rohe o Muaūpoko[takatā | takatā pūtake]

I mua, ko te rohe noho o Ngāi Tara kei Kapiti me Te Whanganui-a-Tara. Ka noho tahi rātou i reira me ētahi atu iwi. "Mai i te tekau tau atu i 1820, ka tomokia te rohe e ngā iwi o Ngāti Toa, o Te Āti Awa o te raki. Kia tau ngā riri ki a Ngāti Toa, ka rere a Muaūpoko ki ngā rohe o Horowhenua, o Manawatū noho ai" (Reid 2007). I te 1839, ka hokona ngā whenua o Te Whanga-nui-a-Tara ki te Kamupene o Niu Tīreni (New Zealand Company). Engare nā ngā rangatira o Te Āti Awa kē i hoko. "Ahakoa ngā pānga o Muaūpoko ki te whenua, kāore rātou i kōrerohia. Nā ngā pakanga a Muaūpoko ki iwi kē kua riro anō ōna whenua ki Horowhenua. Nō te taenga o ngā tāngata whai Pākehā, ka heke te kaha me te mana o te iwi. Ka kino a Waipunahau i ngā mahi pāmu me ngā mahi poro rākau, ka mate ngā ika o te roto" (Reid 2007).

Muaūpoko i ēnei rā[takatā | takatā pūtake]

Kei Taitoko ki Horowhenua a Muaūpoko e noho ana. "Koia te kaiwhakarato i ngā tahua mō ngā take hauora, toko i te ora hoki. Kei te hiki ake anō te iwi i āna tikanga, hītori, kōrero tuku iho. Kua oti i a Muaūpoko te hanga i tētahi Rōpu Kaitiaki o Waipunahau, ko tōna whāinga matua ko te whakatika i te wai kia pai, me te whakakī i te roto ki te ika" (Reid 2007).

Hoto ki waho[takatā | takatā pūtake]

Tohutoro[takatā | takatā pūtake]

  • Reid, Darren. Muaūpoko. Te Ara - the Encyclopedia of New Zealand, he mea kite i te 19 Mahuru 2007.
Ngā iwi o Muaūpoko
Ngarue • Ngāti Hine (Muaupoko) • Ngāti Pāriri • Ngāti Tamairangi • Ngāti Tamarangi • Ngāti Te Ao (Muaupoko) • Ngāti Whanokirangi • Punahau