Āhia-ki-te-Rāwhiti

Nō Wikipedia Māori
Āhia-ki-te-Rāwhiti
東亞
Taipei, Taiwana
Taipei, Taiwana
Taipei, Taiwana
Location of Āhia-ki-te-Rāwhiti
Location of Āhia-ki-te-Rāwhiti
Wehenga, Takiwā
Ūpokonga
Ētahi atu tāone hira
Rahi
 - Katoa 11,839,074 km² (4,571,092 sq mi)
Taupori
 - Katoa 1,575,784,500
 - Kiato 133.1/km² (344.7/sq mi)
Wāhi taima
  • UTC +7:00 (Mongōria-ki-te-hauāuru)
  • UTC +8:00 (Haina, Hongipua, Makao, Taiwana, toenga o Mongōria)
  • UTC +8:30 (Kōrea-ki-te-raki)
  • UTC +9:00 (Nipono, Kōrea-ki-te-tonga)
Reo, whānau reo
Āhia-ki-te-Rāwhiti
Ingoa reo Haina
Traditional Chinese東亞/東亞細亞
Simplified Chinese东亚/东亚细亚
Transcriptions
Standard Mandarin
Hanyu PinyinDōngyà or Dōng Yàxìyà
Wade–GilesTung1-ya3
Wu
Romanizationton ia
Gan
RomanizationTung1 nga3
Hakka
Romanizationdung24 a31
Yue: Cantonese
Jyutpingdung1 aa3
Southern Min
Hokkien POJTang-a
Ingoa reo Whitināmu
Vietnamese alphabetĐông Á
Ingoa reo Kōrea
Hangul동아시아/동아세아/동아
Hanja東아시아/東亞細亞/東亞
Ingoa reo Mongōria
Reo MongōriaЗүүн Ази
ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠠᠽᠢ
Ingoa reo Hapani
Kanji東亜細亜(東アジア)/東亜
Kyūjitai東亞細亞/東亞
Kanaひがしアジア/とうあ
Transcriptions
Revised HepburnHigashi Ajia/Tō-A
Kunrei-shikiHigasi Azia/Tou-A
Ingoa reo Rūhia
te reo RūhiaВосточная Азия
RomanizationVostochnaja Azija

Ko Āhia-ki-te-Rāwhiti he raro-rohe ā-ahurea, ā-matawhenua hoki o te paparahi o Āhia.  Toha ana tōna rahinga ki ētahi km2 12,000,000, arā 28% o te paparahi o Āhia (arā, 15% nui ake i tō Ūropi rahinga whenua).

Neke atu i te 1.5 piriona ngā tāngata e noho ana ki Āhia-ki-te-Raki, arā 38% o tō Āhia taupori, 22% rānei o te taupori o te ao.  Koia tētahi o ngā rohe tino taupori o te ao me tōna kiato taupori 133 ia km2, arā, te takitoru o tō te ao toharite a 45 tāngata ia km2 (ahakoa ko Mongōria te wehenga motuhake kiato taupori paku rawa o te ao).

E ai ki ō te Kotahitanga Aorere (KoAo) whakamāramatanga, ko Āhia-ki-te-Rāwhiti te rohe tuarua o te ao (whai muri i a Āhia-ki-te-Tonga).  He peke ā-tāhuhu ētahi pāpori maha o Āhia-ki-te-Raki o te Poi Ahurea Haina, ā, i te nuinga o te wā he mea takea ā rātou kupu, ā rātou hōtuhi hoki i te Reo Haina Tawhito me te Hōtuhi Haina Tawhito.

Ko te Hāhi Buddha (nuinga Mahayana), te Hāhi Rūī (Confucianism), Rūī-hou ranei, te Hāhi Tao, me ngā hāhi ā-iwi o Haina ngā whakapono mātua ki Haina me Taiwana.  Ki ērā atu whenua o te raro-rohe, ko te Hāhi Shinto te whakapono matua ki Nipono, ā, ko te Hāhi Shaman te mea matua ki Kōrea, ki Mongōria, ki ngā pāpori taketake ō Āhia-ki-te-Raki hoki.  I ngā wā o nā noa nei, he mea whanake te Hāhi Karaitiana ki te raro-rohe.  He mea takea ērā atu maramataka o Āhia-ki-te-Raki i te maramataka o Haina.  

Raraunga takiwā, rohe[takatā | takatā pūtake]

Mātaipori[takatā | takatā pūtake]

Whenua Rahi km² Taupori Taupori kiato
ia km²
HDI (2014) Tāone matua
 Haina 9,640,011 1,339,724,852 138 0.719 Beijing
 Hongipua 1,104 7,061,200 6,390 0.891 Hongipua
 Kōrea-ki-te-raki 120,538 24,346,000 198 N/A Pyongyang
 Kōrea-ki-te-tonga 100,210 51,115,702 500 0.891 Seoul
 Makao 30 556,800 18,662 0.868 (2012) Macau
 Mongōria 1,564,100 2,809,600 2 0.698 Ulaanbaatar
 Nipono 377,930 127,950,000 337 0.890 Tokyo
 Taiwana 36,188 23,174,528 639 0.882 (2014) Taipei
 Whitināmu 332,698 98,630,000 273 0.638 Hanoi

Ōhanga[takatā | takatā pūtake]

Whenua GDP tūtapa
miriona tāra HOA (2015)[1]
GDP tūtapa per capita
tāra HOA (2015)[1][2]
GDP PPP
Miriona tāra HOA (2015)[1]
GDP āheinga hoko ōrite per capita
tāra HOA (2015)[1]
 Haina 11,384,763 8,280 19,509,983 14,189
 Hongipua 307,790 42,096 414,481 56,689
 Kōrea-ki-te-raki 11,516 583 40,000 1,800
 Kōrea-ki-te-tonga 1,392,952 27,512 1,849,398 36,528
 Makao 51,753 91,376 80,744 142,599
 Mongōria 12,409 4,179 36,429 12,268
 Nipono 4,116,242 32,480 4,842,395 38,210
 Taiwana 518,816 22,082 1,113,792 47,407
 Whitināmu 204.539 2,233 547.934 5,983
Tētahi mahere matawhenua nō tō te Kōtahitanga Aorere Tānga Tatauranga mō Āhia i hoahoatia i raro i te tikanga haratau tatauranga, ā, kāore mō te whakaatu i ngā whanaungatanga tōrangapū, aha rānei o ngā whenua me ngā takiwā:[3]      Āhia-ki-te-Raki      Āhia Waengapū      Āhia-ki-te-Hauāuru      Āhia-ki-te-Tonga      Āhia-ki-te-Rāwhiti      Āhia Tonga-mā-Rāwhiti

Ētahi atu tāone hira[takatā | takatā pūtake]

Tētahi rīpene o te Taupuni Ātea Aorere e taha ana i a Mongōria, me te titiro whakateuru ki te Moananui-ā-Kiwa, ki Haina me Nipono. Kia kōkiri haere te rīpene, ka kitea ngā tāone kaitā o te takutai me ngā moutere Nipono o te Moana Piripīni. Haere whakamua anō ka kitea te moutere Guam, ā, i te whakamutunga ka kitea te takutai rāwhiti o Aotearoa. He āwhā uira anō i te whakamutunga.

Kupu tautoko[takatā | takatā pūtake]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 "SEA GDP". IMF.
  2. Macau(2013)
  3. "United Nations Statistics Division- Standard Country and Area Codes Classifications (M49)". United Nations Statistics Division. 6 May 2015. Retrieved 2010-07-24.