Tāmati Parāone
Ko Tāmati Parāone (Tā Thomas Robert Gore Browne) te Kāwana o Aotearoa mai i te 6 Mahuru 1855 tae noa ki te 3 Whiringa-ā-nuku 1861. He hōia a Tāmati Parāone, pērā anō ki ngā kāwana i mua i a ia. Nō te tau 1855 ka tohungia a Browne hei whakakapi i te tūranga o Hōri Kerei hei Kāwana o Aotearoa. Ko te take, he whakatinana i te kaupapa taketake o Aotearoa o te tau 1852, He tino mahi māna tērā, heoi anō ka rerekē haere tēnei nō te putanga o te riri i waenganui i ngā iwi Māori o tēnā, o tēnā rohe.
Kei te tere haere te nui o ngā kaiwhakanoho, ā ka kaha haere tō rātou hiahia ki te hoko whenua; he āwangawanga kē tō te iwi Māori kei mate rātou i te tini mano e tae mai ana ki Aotearoa noho ai, kei riro anō te mōmona o ngā whenua. Nō te tekau tau atu i 1850 ka tū ko te Kīngitanga hei māngai mō ō te iwi Māori āwangawanga.
Nā Parāone i kimi he huanui kia whakaritea ai ngā tukitukinga nei. Ko ngā kaupapa hoko whenua ana ka haere tonu, heoi anō ka ngana tonu ia kia mauria he whenua e ngā ringaringa o te Māori; ko tāna anō hoki, kia wātea rātou ki te whakamahi i ngā kura, i ngā hōhipera hoki. Ahakoa tana kaha hiahia kia waiho ngā kaupapa Māori māna anō e whakahaere, koia rā ko te Whare Pāremata e kī ana i te kaiwhakanoho. Ko tāna anō i tūmanako ai, ki te horo te taunga mai o ngā Pākehā ki tēnei whenua, kāhore e kore ka pakū te whawhai. Ka rere te kōrero mō tōna tūranga hei kāwana, nā tana kino i te tau 1859 ki te hoko i ngā whenua i Taranaki i Waitara, hāunga anō te ātete te rangatira nui o taua takiwā, a Wiremu Kīngi Te Rangitāke. Ka puta rā anō te whawhai, ka kuhu atu tēnā mai i Waikato ētahi o ngā toa o te Kīngitanga.
Ka mau te rongo ki Taranaki i te ngā rā whakatuwhera o te tau 1861. Ahakoa he whakaaro nā Parāone kia urutomo ia i te riu o te awa o Waikato, heoi anō ka eke i konei tana ono tau hei Kāwana. Ka whakatinanatia e Hōri Kerei, e te Kāwana tōmuri, tē urutomo nei.
Tohutoro
[takatā | takatā pūtake]- Ngā Tāngata Taumata Rau URL:NZDB